Nog veel overtredingen in de uitzendsector
De afgelopen 3 jaar heeft de Nederlandse Arbeidsinspectie 1.304 uitzendbureaus en hun inleners gecontroleerd. Bij 873 werkgevers is een overtreding geconstateerd en daarvoor zijn boetes of waarschuwingen uitgedeeld. In totaal is in deze periode voor € 1.500.000 aan boetes opgelegd. 2 overtredingen komen veelvuldig voor. Zo constateert de Arbeidsinspectie dat werkgevers de identiteit van hun werknemer niet vaststellen, terwijl dat wettelijk wel verplicht is. Daarnaast worden veel uitzendkrachten onderbetaald.
In Nederland wordt veel meer dan in vergelijkbare landen gebruik gemaakt van uitzendarbeid als structurele voorziening van werk. In de uitzendsector zijn ruim 16.000 bedrijven actief en jaarlijks werken er bijna een miljoen mensen een of meerdere dagen als uitzendkracht. Naast het uitzendcontract, worden nog vele andere flexibele contracten aangeboden zoals tijdelijk- en oproepcontracten en zzp-contracten. Nog maar 56 procent van de Nederlanders heeft een vast contract. Hiermee behoort Nederland tot de top 5 in Europa van landen met de meeste werknemers met een flexibel contract.
Laagbetaald werk
De inspecties vonden vooral plaats in die sectoren waarbij snel mensen nodig zijn en waar sprake is van laagbetaald werk, zoals in de detailhandel, horeca, land- en tuinbouw, metaal en industrie, de bouw en in toenemende mate distributiecentra, transport en logistiek. Daar ziet de Arbeidsinspectie dat de risico's op oneerlijk en onveilig werk het grootst zijn. Voor dit soort werkzaamheden zijn weinig tot geen Nederlandse arbeidskrachten te vinden voor de arbeidsvoorwaarden die Nederlandse werkgevers willen bieden. Arbeidsmigranten zijn daartoe wel bereid en dat doen zij in de helft van de gevallen op uitzendbasis. Deze groep uitzendkrachten is kwetsbaar, omdat zij vaak de Nederlandse taal niet beheersen, minder bekend zijn met Nederlandse wet- en regelgeving en afhankelijk zijn van hun werkgever (het uitzendbureau) voor onder meer huisvesting. Het aantal arbeidsmigranten in Nederland bedroeg in 2021 zo'n 800.000.
Malafide constructies
De problematiek in de uitzendbranche is complex. Zo bestaan er vele mogelijkheden voor lucratieve verdienmodellen en malafide constructies, waarvan een deel de Nederlandse grenzen overschrijdt. Ook neemt het aantal ernstige ongevallen bij uitzendkrachten toe. In 22 procent van de ongevallen die de Arbeidsinspectie heeft onderzocht, is het slachtoffer een uitzendkracht. Dit percentage is hoger dan te verwachten is op basis van het aandeel uitzendkrachten in de werkzame beroepsbevolking (5-7 procent). Een deel van de verklaring voor dit verschil kan zijn dat uitzendkrachten relatief vaak onveilig werk doen in een werkomgeving met gebrekkige veiligheidsvoorzieningen.
Strafrecht
In het geval van malafide werkgevers kan de Arbeidsinspectie gebruik maken van het strafrecht. In de afgelopen drie jaar zijn er 12 strafrechtelijke onderzoeken afgerond en overgedragen aan het Openbaar Ministerie. Bij de strafrechtelijke zaken is voor € 3.200.000 aan wederrechtelijke verkregen vermogen geïnd, dit is het financiële voordeel dat iemand heeft behaald door het strafbare feit te plegen. Verder zijn enkele gevangenisstraffen en taakstraffen uitgedeeld door de rechter. Ook heeft een bestuurder een tijdelijk beroepsverbod gekregen.
Veel uitzendbureaus bieden de buitenlandse uitzendkrachten een totaalpakket dat naast het werk ook huisvesting, zorgverzekering en vervoer omvat. Dit kan voor de arbeidsmigrant een goed aanbod zijn omdat de basisvoorzieningen dan geregeld zijn. De Arbeidsinspectie constateert dat het totaalpakket door de uitzendbureaus als verdienmodel en pressiemiddel kan worden gebruikt. Inhouden op loon is toegestaan onder bepaalde voorwaarden. Zo mag een uitzendbureau de werkelijk gemaakte kosten ten behoeve van huisvesting, met een maximum van 25 procent van het minimumloon inhouden, mits het om gecertificeerde huisvesting gaat. We zien dat deze inhouding vaak maximaal wordt toegepast.
Over de jaren heen ziet de Arbeidsinspectie dat het aantal overtredingen van de Wet Arbeid Vreemdelingen (Wav) toeneemt. Bij de Wav ziet de Arbeidsinspectie veel overtredingen doordat een werkgever iemand laat werken zonder tewerkstellingsvergunning of zonder dat de vreemdeling in het bezit is van een gecombineerde vergunning voor werkzaamheden bij die werkgever. Ook ziet de inspectie derdelanders werken met een EU-verblijfsdocument, waarbij verblijf wel, maar arbeid niet is toegestaan. Daarnaast zijn er ook veel overtredingen geconstateerd doordat de werkgever de identiteit van de werknemer niet heeft vastgesteld.
Bij de Wet Minimumloon (WML) gaat het vooral om onderbetaling, inhoudingen op het loon en het niet kunnen overleggen van de bescheiden waaruit blijkt wat er betaald is. Als er sprake is van onderbetaling, vorderen we ook een werkgever om zijn werknemers na te betalen. In totaal hebben 179 werknemers een nabetaling van het loon ontvangen voor een totaalbedrag van bijna € 300.000.
De misstanden binnen de uitzendbranche blijven helaas terugkomen en uitzendkrachten worden aan verschillende arbeidsrisico's blootgesteld. De Arbeidsinspectie blijft deze misstanden signaleren, bestrijden en voorkomen.
