Niet-gebruik Toeslagenwet leidt tot leven onder sociaal minimum
Een grote groep burgers maakt geen gebruik van de mogelijkheid om hun UWV-uitkering aan te vullen tot het sociaal minimum om armoede te voorkomen. Dat zegt de Nederlandse Arbeidsinspectie die dit heeft onderzocht. Van de mensen die een Wajong-uitkering (Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten) krijgen, heeft 68 procent recht op een aanvullende toeslag, maar maakt daar geen gebruik van. Bij burgers met een IOW-uitkering (Wet inkomensvoorziening oudere werklozen) ligt dit percentage op 56 procent. Het niet-gebruik van de aanvullende toeslag ligt bij gebruikers van andere UWV-regelingen lager, rond 35 procent.
De Toeslagenwet, uitgevoerd door het UWV, draagt bij aan de bestaanszekerheid van mensen. Deze wet gaat niet over de zorgtoeslag, huurtoeslag of kinderopvangtoeslag, maar over het in principe aanvullen van een UWV-uitkering tot het sociaal minimum. Dit minimum wordt gezien als de financiële ondergrens om van te leven. Al eerder deed de Inspectie onderzoek naar het niet-gebruik van de algemene bijstand; bij dit onderzoek stond de Toeslagenwet centraal.
Op basis van CBS-microdata is gekeken naar burgers die van UWV een uitkering krijgen en die recht hebben op een aanvullende toeslag maar daar geen gebruik van maken. Ook is er gesproken met medewerkers van UWV. Het gaat in het onderzoek om uitkeringen als WW, Wajong, WIA, WAO of IOW-uitkering.
Voor gehuwden was het sociaal minimum tijdens het onderzoek per maand € 1.635,60 bruto. Voor een alleenstaande vanaf 21 jaar was dat € 1.203,43 bruto per maand. Dit onderzoek laat zien dat voor een groep burgers het inkomen daaronder uitkomt en financieel gezien kun je dan eigenlijk het hoofd niet goed boven water houden.
Burgers hebben dus recht op geld, maar krijgen dat niet altijd. Volgens de onderzoekers van de Arbeidsinspectie komt dat omdat klanten van UWV deze wet vaak niet kennen. Daarnaast is de Toeslagenwet een complexe wet die voor UWV moeilijk is uit te voeren. Medewerkers van UWV geven ook aan dat de wet en UWV uitgaan van de eigen verantwoordelijkheid van mensen om toeslag aan te vragen. Dit sluit niet altijd aan in de praktijk bij het doenvermogen van burgers.
Verder zien de onderzoekers ook dat UWV niet alle persoonsgegevens van klanten en eventuele partners mag inzien. Hierdoor zijn bestandskoppelingen niet mogelijk. Terwijl dat wel nodig is om potentieel niet-gebruikers proactief te kunnen benaderen.
De Arbeidsinspectie vindt het dan ook belangrijk om het bereik van de Toeslagenwet te vergroten. Door te zorgen dat rechthebbenden weten dat zij en hoe zij de uitkering kunnen aanvragen en dat zij geen barrières voelen om de toeslag daadwerkelijk aan te vragen.
De Nederlandse Arbeidsinspectie is vooral bekend vanwege haar interventies op onveilig, oneerlijk en ongezond werk. Maar de Inspectie kijkt ook naar de bestaanszekerheid van mensen. De focus ligt in dit geval op de doeltreffendheid van de uitvoering van het stelsel van werk en inkomen.
