Kraanmachinisten: risico's, aanpak en effect
De machinist van een hijskraan heeft verantwoordelijk werk. Als de machinist een fout maakt, kan de kraan omvallen of de gehesen last plotseling naar beneden vallen met ernstige gevolgen.
'Een persoon raakte bekneld doordat de machinist de last te vroeg liet zakken. Een communicatiefout bleek de oorzaak te zijn.'
Om een kraan te mogen bedienen, moet de machinist geregistreerd zijn bij stichting TCVT RA. Deze registratie verzekert dat de hijskraanmachinist de juiste kennis en ervaring heeft. Nederland telt 15.925 geregistreerde kraanmachinisten (aantal op 31 december 2022).
Risico's in het stelsel
De Arbeidsinspectie ziet erop toe dat het registratiestelsel voor kraanmachinisten goed functioneert. Hierin ziet zij nog de volgende risico's:
Kraanmachinisten moeten zich sinds 1 januari 2020 registreren in plaats van certificeren. Deze verandering is nog niet overal volledig doorgevoerd.
De registratie-eis geldt alleen op plaatsen waar bouwwerken en civieltechnische werken tot stand worden gebracht, terwijl hijswerkzaamheden ook daarbuiten plaatsvinden.
Voor machinisten van autolaadkranen die laad- en loswerkzaamheden uitvoeren, geldt geen registratieplicht. Voor hijswerkzaamheden met diezelfde autolaadkraan geldt wél een registratieplicht. Het verschil tussen laden/lossen en hijsen is niet altijd duidelijk.
Veiligheidsvoorschriften worden niet altijd nageleefd. Zo komt het voor dat de ondergrond van een hijskraan onvoldoende onderzocht is op stabiliteit. Ook loopt bouwpersoneel soms onder de gehesen last door.
'Bouwpersoneel loopt onder de gehesen last door. Als er dan iets misgaat, is het meteen goed mis.'
Aanpak
Op meerdere manieren werkt de Arbeidsinspectie aan een goed functionerend registratiestelsel voor kraanmachinisten. De Arbeidsinspectie bespreekt met het ministerie van SZW en stichting TCVT RA hoe bovenstaande risico's het best kunnen worden aangepakt. Daarnaast doet de Arbeidsinspectie onderzoek naar de werking van het registratiestelsel en geeft zij voorlichting. Om ongevallen te voorkomen, controleren inspecteurs op de bouwplaats of kraanmachinisten geregistreerd zijn. Ook gaan inspecteurs af op gevaarlijke hijssituaties die werknemers of omstanders melden.
'Een hijskraan viel plotseling om. De stempelschotten die de hijskraan moeten ondersteunen, bleken niet geplaatst te zijn.'
Bereik en effect
Mede naar aanleiding van een onderzoek van de Arbeidsinspectie zijn in 2019 de eisen die worden gesteld aan examinatoren aanzienlijk aangescherpt. Uit recent onderzoek van de Arbeidsinspectie blijkt dat dit heeft geleid tot betere examinering.